Circulair ontwerpen en hergebruik: betonnen gebouwen van de toekomst

Kunnen we gebouwen zo ontwerpen dat ze nooit meer gesloopt hoeven worden? In deze aflevering praat Harm Edens met Bart van Kampen (De Zwarte Hond) en Pim Peters (IMd Raadgevende Ingenieurs) over hergebruik, adaptief bouwen en de waarde van beton dat generaties meegaat.

Architect Bart van Kampen pleit al jaren voor adaptief bouwen. Zijn uitgangspunt is eenvoudig: nooit meer slopen. Hij ziet adaptief bouwen als een duurzamer alternatief voor modulair bouwen, dat juist veel energie kost en impact heeft op het klimaat. Door gebouwen flexibeler te ontwerpen – met maatvoeringen die uiteenlopende functies mogelijk maken – kunnen ze honderden jaren meegaan. Dat vraagt wel om beton dat minimaal tweehonderd jaar meegaat en zijn kwaliteit behoudt.

Ingenieur Pim Peters ontwikkelde het zogenoemde donorskelet: het hergebruik van betonnen onderdelen uit te slopen gebouwen. Daarmee blijft de constructieve waarde van beton behouden, maar de praktijk blijkt lastig. Het zorgvuldig demonteren van gebouwen kost veel arbeid, terwijl nieuw materiaal nog te goedkoop is.

Adaptief bouwen is bij de start duurder, maar levert op lange termijn juist winst op. De uitdaging zit in het huidige systeem: de opdrachtgever van nu profiteert meestal niet van de restwaarde in de toekomst, omdat gebouwen vaak meerdere keren van eigenaar wisselen. Peters en Van Kampen pleiten daarom voor een andere manier van rekenen én denken. Ook ruimtelijke regels moeten mee veranderen. Flexibele bestemmingsplannen en bijvoorbeeld een sloopbelasting kunnen hergebruik en herbouw stimuleren.